Contractwerk
Een groot deel van de leerstof wordt aangeboden in de vorm van contractwerk. Dit wil zeggen dat de leerlingen opdrachten krijgen voor een week of zelfs een langere periode, zodat zij zelf kunnen plannen. Bij sommige opdrachten, bijvoorbeeld nieuwe leerstof, gaat er een instructiemoment aan vooraf.
Op deze manier kunnen leerlingen op hun eigen tempo en naar eigen inzichten werken. Zij leren zo zelf verantwoordelijkheid op te nemen voor hun eigen leervorderingen. Meestal vinden ze het trouwens prettig dat ze zelf een inbreng hebben in de planning van hun werk. Deze werkvorm bevordert de zelfstandigheid en maakt differentiëren eenvoudig.
Uiteraard is een goede controle nodig en bij sommige leerlingen is extra toezicht noodzakelijk.
Projectwerking
Meerdere keren per jaar werken de leerlingen samen aan vakoverschrijdende projecten.
In groepjes werken zij elk aan een specifiek onderdeel van het project, waarvoor zij ook de eindverantwoordelijkheid dragen en dat zij op het einde presenteren of tonen.
Elk project verloopt in een aantal fasen :
-
Vragen stellen & hypothesen formuleren (algemene vraag en motivatie, brainstorm, webschema opstellen, ordenen, rubriceren, subthema’s, “Dit weet ik al”-tekst,...)
-
Plannen (tijdspanne vastleggen, werkverdeling, eindproduct vastleggen, activiteiten plannen, te verzamelen materialen,...)
-
Verzamelen (de leerlingen verzamelen materialen rond het onderwerp van het project, gaan naar de bibliotheek, zoeken informatie op het internet, plannen mogelijke uitstappen, nodigen mensen uit, …)
-
Onderzoeken ( wie,wat , waar, wanneer,hoe,....)
-
Verwerken / Synthetiseren (tijdlijn, kaartlezen, determinatietabellen, tabellen lezen, woordenboek gebruiken, registers gebruiken, leren opzoeken, encyclopedie leren gebruiken,...)
-
Voorstellen / Uitwisselen (boekje, Powerpoint-presentatie, klaswebsite, correspondentieklas, toneel, muziek, creatieve activiteit, tentoonstelling, museum, spel of quiz,...)
-
Evaluatie (Aan het einde van een project wordt zowel het resultaat als het proces door de leerkracht en leerlingen geëvalueerd. Werd het einddoel bereikt? Hebben we een antwoord op onze vragen?)
-
Ook het welbevinden en de betrokkenheid worden geëvalueerd. Hoe was de samenwerking? Wat verliep er goed, wat kon beter? Hebben we van elkaar kunnen leren? Was er voldoende inbreng van iedereen? enz.)
Freinetonderwijs
Coöperatief leren
" Samenwerken is een belangrijke vaardigheid die leerlingen nodig hebben om goed te kunnen functioneren in de samenleving. Coöperatief werken is een goede manier om deze vaardigheid in de praktijk te oefenen. "
Leerlingen leren met en van elkaar. Leerlingen die coöperatief leren, werken op een gestructureerde manier samen in kleine, veelal heterogeen samengestelde groepen. De achterliggende gedachte is dat kinderen niet alleen leren van de interactie met de leerkracht, maar ook van de interactie met elkaar. De leerlingen zijn actief met de leerstof bezig, ze praten er met elkaar over, waardoor de inhoud van de stof meer betekenis voor hen krijgt. Door de samenwerking in een groepje, ontwikkelen leerlingen ook samenwerkingsvaardigheden.
Sterker door verschillen
In traditionele klassen ligt de nadruk vaak op directe instructie en een klassikale benadering van de leerstof. Wanneer een leerling het juiste antwoord geeft, gaat de leraar verder met het volgende onderwerp, in de veronderstelling dat alle leerlingen betrokken zijn. Wanneer leerlingen echter de tijd krijgen om zich de leerstof eigen te maken en te verwoorden, blijft meer kennis hangen en komt er meer inzicht.
Binnen coöperatief leren kunnen ook de verschillen tussen leerlingen benut worden: De ’sterke’ leerlingen zijn model voor de ‘zwakkere’ leerlingen en helpen hen. Op hun beurt krijgen de ’sterke’ leerlingen meer inzicht in de leerstof door de uitleg die ze aan anderen geven. Door samen te werken, leren de leerlingen in een groep elkaar beter kennen. Er ontstaat een klimaat in de klas waarin leerlingen elkaar waarderen, begrip voor elkaar hebben en bereid zijn elkaar te helpen.
Coöperatief leren is een werkvorm die bij alle vakken kan worden toegepast. Bijvoorbeeld bij rekenen en bij onderdelen van taalvaardigheid zoals spelling en begrijpend lezen. Coöperatief werken staat en valt met het enthousiasme en de medewerking van de leraar en de kinderen.
